Trong các mối quan hệ cá nhân, công việc và xã hội, xung đột là điều không thể tránh khỏi. Một quan niệm phổ biến là “thời gian sẽ chữa lành mọi vết thương” – tức là các xung đột hoặc cảm xúc tiêu cực sẽ tự tan biến theo thời gian mà không cần đối mặt trực tiếp. Tuy nhiên, liệu quan niệm này có thực sự chính xác trong việc giải quyết xung đột? Bài viết này sẽ phân tích về việc liệu xung đột có thể tự giải quyết nếu được để qua đi và vai trò của thời gian trong việc làm giảm cảm xúc tiêu cực.
1. Xung đột sẽ tự giải quyết theo thời gian: Niềm tin phổ biến
Nhiều người chọn cách né tránh hoặc trì hoãn giải quyết xung đột, tin rằng việc để thời gian trôi qua sẽ làm nguôi đi sự căng thẳng và giận dữ. Họ cho rằng thời gian có thể làm giảm bớt sự căng thẳng và mâu thuẫn sẽ dần biến mất. Điều này thường xuất phát từ mong muốn tránh đối mặt với những cảm xúc tiêu cực, khó chịu và sợ rằng việc đàm phán hay đối thoại có thể làm xung đột trở nên tồi tệ hơn.
Tuy nhiên, thời gian chỉ thực sự có tác dụng giảm bớt căng thẳng tạm thời và đôi khi mang đến cảm giác yên bình giả tạo. Xung đột có thể bị nén lại, nhưng những vấn đề sâu xa hơn vẫn tồn tại và có thể bùng nổ bất cứ lúc nào nếu không được giải quyết tận gốc.
2. Thời gian có thực sự chữa lành cảm xúc tiêu cực?
Thời gian đôi khi có thể làm mờ đi cảm xúc tiêu cực, giúp chúng ta quên bớt những tổn thương và đau khổ ban đầu. Nhưng khi cảm xúc tiêu cực bị dồn nén mà không được xử lý thông qua giao tiếp, những tổn thương cảm xúc đó có thể quay lại dưới nhiều hình thức khác nhau. Nhiều nghiên cứu chỉ ra rằng việc không đối mặt với xung đột, hoặc để nó “chìm đi”, thực ra có thể dẫn đến các vấn đề khác như bất mãn, stress, và sự bất an trong mối quan hệ.
Ví dụ, nhà tâm lý học John Gottman, người nổi tiếng với nghiên cứu về các mối quan hệ hôn nhân, chỉ ra rằng những cặp đôi không đối mặt với xung đột thường có khả năng tích tụ những cảm xúc tiêu cực theo thời gian, dẫn đến các vấn đề lớn hơn trong mối quan hệ. Thay vì biến mất, những cảm xúc này có thể dồn nén và bùng phát dưới những hình thức khác nhau, chẳng hạn như sự lạnh nhạt, thiếu sự gắn kết, hoặc thậm chí là những trận cãi vã dữ dội hơn.
3. Hậu quả của việc né tránh xung đột
Việc tin rằng xung đột có thể tự giải quyết nếu để qua đi thường dẫn đến sự trì hoãn trong việc giải quyết vấn đề, thậm chí làm cho các vấn đề trở nên trầm trọng hơn. Nhiều nghiên cứu chỉ ra rằng né tránh xung đột không chỉ không giải quyết được vấn đề, mà còn làm mất đi cơ hội cải thiện mối quan hệ.
Theo một nghiên cứu được đăng trên Journal of Social and Personal Relationships bởi Sillars và Vangelisti, việc né tránh xung đột có thể dẫn đến sự bất mãn tăng cao trong mối quan hệ. Những mâu thuẫn chưa được giải quyết sẽ tiếp tục tồn tại, gây ra tình trạng căng thẳng tiềm ẩn, và lâu dần dẫn đến đổ vỡ lòng tin.
4. Tại sao thời gian không phải là giải pháp duy nhất
Thời gian có thể làm giảm bớt sự căng thẳng ban đầu hoặc giúp chúng ta có cái nhìn bớt cảm xúc hơn về vấn đề. Nhưng nếu không có sự đối thoại trực tiếp và giải quyết xung đột bằng cách giao tiếp cởi mở, mâu thuẫn vẫn sẽ tồn tại. Một trong những lý do khiến xung đột không tự giải quyết là do các vấn đề cốt lõi chưa được thảo luận. Những xung đột này thường liên quan đến giá trị, nhu cầu, hoặc kỳ vọng của mỗi bên – những yếu tố cần được giải quyết thông qua sự thấu hiểu lẫn nhau, chứ không phải qua việc lảng tránh.
Trong quá trình giải quyết xung đột, việc thể hiện sự lắng nghe và hiểu biết về cảm xúc của người khác là cực kỳ quan trọng. Nghiên cứu của Morton Deutsch trong lĩnh vực giải quyết xung đột cho thấy rằng xung đột sẽ được giải quyết một cách hiệu quả hơn khi các bên chủ động đối thoại, thể hiện sự tôn trọng lẫn nhau và tìm ra giải pháp hợp lý.
5. Giải pháp thay thế: Giao tiếp và đối thoại trực tiếp
Để giải quyết xung đột một cách bền vững, sự đối thoại trực tiếp và xây dựng là cần thiết. Điều này bao gồm:
- Nhận diện vấn đề cốt lõi: Không chỉ đơn thuần dừng lại ở những căng thẳng bề mặt, mà cần tìm hiểu và phân tích nguyên nhân sâu xa của xung đột.
- Thể hiện sự lắng nghe: Đảm bảo rằng mỗi bên đều có cơ hội chia sẻ quan điểm và cảm xúc của mình mà không bị ngắt lời hoặc đánh giá.
- Tìm kiếm sự thấu hiểu: Thay vì chỉ cố bảo vệ quan điểm cá nhân, hãy tìm cách hiểu tại sao người khác lại có những cảm xúc và hành động như vậy.
- Thỏa thuận giải pháp chung: Cả hai bên nên đồng ý với nhau về cách thức giải quyết vấn đề, để tránh mâu thuẫn kéo dài hoặc bùng phát trở lại.
Xung đột sẽ không tự giải quyết chỉ bằng cách để qua đi hay trông cậy vào thời gian. Trong khi thời gian có thể giúp làm dịu cảm xúc ban đầu, nó không thể thay thế cho việc đối thoại và giải quyết vấn đề một cách tích cực và chủ động. Thời gian có thể làm mờ đi cảm xúc, nhưng nếu không đối mặt trực tiếp, những mâu thuẫn sâu xa sẽ vẫn tồn tại, thậm chí trở nên trầm trọng hơn. Giao tiếp cởi mở và sự thấu hiểu lẫn nhau mới là chìa khóa để giải quyết xung đột một cách hiệu quả và bền vững.
My Present Consulting & Coaching
Tài liệu tham khảo:
- Baumeister, R. F., & Vohs, K. D. (Eds.). (2016). Handbook of Self-Regulation: Research, Theory, and Applications. New York, NY: Guilford Press.
- Deutsch, M. (2010). Conflict Resolution: Theory and Practice. Cambridge, MA: Harvard University Press.
- Gottman, J. M. (2011). The Relationship Cure: A 5 Step Guide to Strengthening Your Marriage, Family, and Friendships. New York, NY: Harmony Books.
- Rawlins, W. K. (2009). Conflict management and avoidance strategies. Communication Studies, 60(1), 81-95. https://doi.org/10.1080/10510970902750692
- Sillars, A., & Vangelisti, A. L. (2002). Conflict avoidance and its impact on relationships. Journal of Social and Personal Relationships, 19(2), 255-275. https://doi.org/10.1177/0265407502192005
- Druckman, D. (2005). Negotiation Journal: Special Issue on Time and Conflict. Negotiation Journal, 21(1), 1-22. https://doi.org/10.1111/j.1571-9979.2005.00001.x
- Gottman, J. M. (2018). The Seven Principles for Making Marriage Work: A Practical Guide from the Country’s Foremost Relationship Expert. New York, NY: Harmony Books.
